Umowa użyczenia samochodu – jak powinna wyglądać? [Wzór]

Umowa użyczenia samochodu nie jest tylko umową dobrowolną między stronami. Staje się potrzebna, gdy chcesz udostępnić użyczającemu samochód osobowy nieodpłatnie. Sprawdź, jak powinna wyglądać i o czym trzeba pamiętać, zawierając ją.

Użyczenie samochodu osobowego, zwłaszcza osobie znanej, wydaje się łatwe i niewymagające dodatkowego wsparcia prawnego. W rzeczywistości chroni przede wszystkim tego, kto użycza pojazd, a więc właściciela samochodu. Choćby z tego powodu warto ją zawrzeć – nie będziesz musiał udowadniać, kto był kierowcą, gdy na Twój adres przyjdzie mandat wystawiony w okresie użyczania pojazdu osobie trzeciej.

Co to jest umowa użyczenia samochodu?

Umowa użyczenia samochodu jest umową między biorącym, czyli osobą, która będzie użytkowała samochód, a użyczającym, czyli tym, kto przekazuje samochód w ręce innej osoby. W polskim prawie, według Kodeksu Cywilnego (art. 170-719) jest to tak zwana umowa nazwana. Oznacza to, że:

• musi mieć odpowiednią formę pisemną lub ustną (choć preferowana jest pisemna),
• powinna mieć konkretną treść,
• wywołuje jasne skutki prawne, czyli użyczenie auta.

W umowie tej użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu na użytkowanie rzeczy, w tym przypadku samochodu. Co ważne, jest to użytkowanie nieodpłatne. Umowa użyczenia samochodu różni się od umowy dzierżawy czy najmu właśnie brakiem opłat przekazanej w tym celu rzeczy.

Dlaczego warto zawrzeć umowę użyczenia na piśmie?

Nie ma przeszkód, aby umowa użyczenia była po prostu umową ustną. Zwykle zawierana jest bowiem między dwiema osobami, które są sobie bliskie, na przykład spokrewnione. Z punktu widzenia prawa warto jednak, aby przyjęła formę pisemną. W ten sposób interesy obu stron są zabezpieczone, a w kwestiach spornych unikniesz sytuacji, w której Twoje słowo jest przeciwko słowu drugiej strony. Umowa określa bowiem:

• kto użycza samochód,
• kto może nim dysponować,
• jak wygląda pokrycie kosztów eksploatacji,
• czy biorący musi pokrywać wydatki związane z dodatkowymi naprawami,
• w jakim zakresie auto może być użytkowane,
• na jaki czas jest użyczane.

Umowa na piśmie jest też ważna w przypadku na przykład spowodowania kolizji albo wezwania do zapłaty mandatu, który przyjdzie na adres użyczającego. Na podstawie umowy może on wskazać, kto jest odpowiedzialny za zdarzenie i powinien zapłacić grzywnę.

Kim są strony umowy użyczenia auta?

W umowie użyczenia występują dwie osoby: użyczający i biorący. Mogą być to zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. Dane, jakie muszą się znaleźć na umowie to w przypadku osób fizycznych:

• imię i nazwisko,
• PESEL lub numer dokumentu tożsamości,
• adres.

Natomiast w przypadku osób prawnych musi to być:

• nazwa firmy,
• REGON,
• NIP,
• adres siedziby,
• ewentualnie KRS,
• imię i nazwisko osoby reprezentującej.

Warto pamiętać, że użyczyć samochód może nie tylko właściciel, ale i najemca. Ewentualne roszczenia właściciela mogą być kierowane wyłącznie do użyczającego. 

Co to jest przedmiot umowy użyczenia?

Przedmiotem użyczenia w przypadku opisywanej umowy jest samochód. W dokumencie musi zostać wpisany: 

• numer rejestracyjny,
• numer VIN,
• marka,
• model,
• rok produkcji,
• pojemność i moc silnika,
• kolor.

Trzeba pamiętać, aby oprócz cech identyfikacyjnych zawrzeć w umowie stan techniczny samochodu. Jeżeli ma jakieś wady należy je wpisać. Jest to zapis szczególnie potrzebny biorącemu, ponieważ użyczający nie będzie mógł po oddaniu rościć od korzystającego kosztów naprawy uszkodzeń. Zawarcie tego w umowie w formie pisemnej pozwala na jednoznaczne wskazanie, które szkody musi naprawić biorący, a które występowały już przed użyczeniem samochodu osobowego. Jednocześnie trzeba pamiętać, że biorący musi zwrócić auto w stanie niepogorszonym.

W umowie użyczenia musi zostać określone także przeznaczenie pojazdu np. zakres terytorialny. Umową użyczenia użyczający zobowiązuje biorącego do bezpłatnego używania oddanego pojazdu w ramach określonych warunków. Użyczający może zaznaczyć, że biorący może korzystać z samochodu tylko na terenie Polski. Jeżeli nie będzie takiego zapisu biorący może korzystać z auta nawet poza granicami kraju, ale zgodnie z jego właściwościami i przeznaczeniem. 

Zgodnie z przepisami biorący nie może przekazać samochodu osobie trzeciej. Jeżeli jednak chce, może poprosić o taki zapis w umowie lub dołączyć go w trakcie trwania umowy. W przypadku, gdy biorący złamie ten przepis, to może to być podstawą do rozwiązania umowy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy doszło do wyraźnej potrzeby użycia samochodu osobowego przez osobę trzecią, na przykład w związku z zagrożeniem życia i koniecznością przejazdu do szpitala.

Jaki jest termin użyczenia samochodu i jak go określić?

Termin użyczenia ustalają strony umowy. Może być on określony i nieokreślony. W przypadku nieokreślonego trzeba zaznaczyć czas wypowiedzenia umowy. Może to być np. 7 dni lub wypowiedzenie umowy ze skutkiem natychmiastowym, na przykład wtedy, kiedy użyczający nagle będzie potrzebować pojazdu do własnego użytku.

Umowa może stracić ważność również w innej sytuacji – gdy cel użyczenia się zakończył. Mowa na przykład o sytuacji, gdy użyczenie samochodu odbywało się w celu dojazdów do pracy. Jeśli siedziba firmy się zmieni albo biorący po prostu zwolni się i zatrudni w innym miejscu, cel użyczenia się kończy.

Ostatnią z opcji jest podpisanie umowy użyczenia samochodu na czas oznaczony, czyli czas określony w umowie. Zazwyczaj dzieje się tak, gdy wynajmuje się samochód do celów prywatnych, na przykład do momentu, gdy dana osoba kupi sobie własne auto.

Kto ponosi koszty użytkowania pojazdu?

Osoba użyczająca nie ma obowiązku utrzymania samochodu, ponieważ nie pobiera żadnych opłat od biorącego ani nie użytkuje pojazdu samodzielnie. Biorący natomiast musi ponosić wydatki związane ze standardowym używaniem rzeczy, takie jak:

• tankowanie paliwa,
• wymiana żarówek,
• koszty ewentualnych napraw,
• utrzymanie samochodu w czystości.

Co w przypadku, gdy jako biorący poniesiesz znaczny wydatek na rzeczy, które nie wynikają ze standardowego użytkowania pojazdu? W takiej sytuacji o sprawie rozstrzygają przepisy Kodeksu Cywilnego dotyczące prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia.

Co w przypadku szkody użyczonym samochodem?

Odpowiedzialność za szkody użyczonym samochodem leży po stronie biorącego. Jeżeli z jego winy nastąpi uszkodzenie pojazdu, powinien on pokryć koszty jego naprawy. Biorący odpowiada także za ewentualną kradzież. Gdy przez jego zaniedbanie dojdzie do kradzieży, bo na przykład pozostawił w stacyjce kluczyki, będzie musiał ponieść tego konsekwencje. Nieodpowiednim zachowaniem może także być wspomniane wcześniej powierzenie samochodu osobie trzeciej, jeżeli nie było takiego zapisu w umowie ani nie nastąpiły ważne okoliczności.

A co w przypadku, gdy podczas użyczenia samochodu doszło do jego uszkodzenia z winy prowadzącego, czyli biorącego? Warto pamiętać, że ubezpieczenie OC jest przypisane do pojazdu, a nie do kierowcy. W związku z tym szkoda zostanie i tak pokryta z OC, które wykupił właściciel samochodu. Co więcej, jeśli użyczenie następuje na rzecz kierowcy w wieku poniżej 25. lat, warto zgłosić ten fakt do ubezpieczyciela. Musisz wówczas liczyć się z rekalkulacją składek i ich podniesieniem z powodu wyższego ryzyka stłuczki.

Użyczenie samochodu wiąże się z ryzykiem utraty zniżki na składki OC za bezszkodową jazdę, jeśli biorący przyczyni się do kolizji czy wypadku drogowego ze swojej winy. Aby uchronić się finansowo przed rezultatami takiej sytuacji, możesz zawrzeć w umowie zapis o pokrywaniu przez biorącego ewentualnej różnicy w wysokości składki po szkodzie z jego winy.

Katarzyna Gaweł, specjalistka ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Jakie są warunki zwrotu użyczenia?

Gdy minie czas określony w umowie albo nastąpią konkretne okoliczności, biorący musi zwrócić pojazd użyczającemu. Co ważne, powinien być on w stanie niepogorszonym w stosunku do dnia, w którym został użyczony. Oczywiście eksploatacja zwykle jest wyjęta z tej zasady – to normalny efekt użytkowania pojazdu. Można jednak zaznaczyć w umowie, które części biorący ma wymienić na własny koszt jeszcze przed zwrotem pojazdu.

Jakie są skutki podatkowe użyczenia samochodu?

Z zasady umowa użyczenia samochodu nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Dotyczy to jednak przypadku, gdy jest zawierana między stronami z I grupy podatkowej. Do tego grona zaliczają się:

• małżonkowie,
• zstępni,
• wstępni,
• rodzeństwo,
• pasierbowie,
• ojczym i macocha,
• zięć i synowa,
• teściowie.

Takie samo zwolnienie z podatku dochodowego dotyczy osób z II grupy podatkowej, czyli:

• zstępnych rodzeństwa,
• rodzeństwa rodziców,
• zstępnych i rodzeństwa pasierbów,
• rodzeństwa małżonków,
• małżonków rodzeństwa,
• małżonków rodzeństwa małżonków,
• małżonkowie pozostałych zstępnych.

Grupa ta jest więc całkiem duża. Kiedy w takim razie umowa użyczenia samochodu jest opodatkowana? Przede wszystkim wtedy, kiedy następuje między III grupą podatkową, na przykład koleżanką czy przyszywanym wujostwem.

Jeżeli użyczenie samochodu nastąpiło na rzecz osoby, która prowadzi działalność gospodarczą, to wówczas podlega ono opodatkowaniu, bo jest traktowane jako przychód. Jak to możliwe? W momencie, gdy przedsiębiorca bezpłatnie użytkuje samochód, nie wydaje pieniędzy na jego najem. W ten sposób zaoszczędza, co uznawane jest według prawodawcy za przychód w działalności gospodarczej.

Redakcja autoumowa.pl

Administrator

Powiązane artykuły:

Jak i kiedy spisać umowę przedwstępną sprzedaży pojazdu?

Umowa kupna-sprzedaży przyczepy kempingowej

Umowa najmu samochodu – Wzór [pdf] | Omówienie | Porady

Umowa darowizny samochodu – jak ją spisać?

Umowa kupna-sprzedaży samochodu polsko-niemiecka. Na co uważać?

Jak spisać umowę kupna-sprzedaży motocykla? Wzór umowy z omówieniem.

Umowa kupna sprzedaży samochodu uszkodzonego