Zniesienie współwłasności samochodu – jak to zrobić?

Na współwłasność samochodu decydują się przede wszystkim młodzi kierowcy. Podyktowane jest to w głównej mierze prawami rynku ubezpieczeniowego. Towarzystwa ubezpieczeniowe kierując się zasadą podwyższonego ryzyka, zwykle proponują niedoświadczonym użytkownikom pojazdów wysokie ceny za ubezpieczenie OC.

Natomiast współwłasność samochodu nie zawsze wynika z chęci zakupu taniego ubezpieczenia. Bywa to również podyktowane chęcią zabezpieczenia majątku bądź wspólnego zakupu pojazdu i podziału kosztów.

W wielu przypadkach w pewnym momencie zachodzi potrzeba lub konieczność zmiany praw własnościowych pojazdu. Jak wygląda zniesienie współwłasności samochodu i dopełnienie wszystkich formalności w tym zakresie?

Czym jest zniesienie współwłasności pojazdu?

Całościowe zniesienie współwłasności samochodu należy do czynności cywilnoprawnych. Oznacza to, przeniesie w całości praw własności auta na jednego właściciela.

Natomiast współwłasność można także znieść częściowo – na przykład w sytuacji, gdy jeden z trzech właścicieli chce przenieść swoje prawa na dwóch pozostałych albo na jednego z nich. Wtedy ważna staje się procentowa wysokość udziałów. 

Jednak życie pisze różne scenariusze, dlatego nie zawsze likwidacja współwłasności samochodu jest prostym procesem.

Zniesienie współwłasności samochodu może nastąpić także w przypadku kiedy jeden ze współwłasności ma długi lub doszło do konfliktu współwłaścicieli auta. Czasami problematyczne również bywa ustalenie współwłasności samochodu po śmierci współwłaściciela z dowodu rejestracyjnego auta.

Jak znieść współwłasność samochodu?

Procedura zmiany własności pojazdu zależy zarówno od aktualnej sytuacji prawnej samochodu, jak i jego właścicieli.

Jednym ze sposób jest dobrowolne zrzeczenie się. Jest to sytuacja wręcz idealna, kiedy wszyscy właściciele są zgodni co do przekazania samochodu jednej osobie. Wtedy konieczna będzie tylko umowa zniesienia współwłasności samochodu. Taki dokument można sporządzić samodzielnie, gdyż nie jest wymagane do tego potwierdzenie notarialne.

Zniesienie współwłasności samochodu może nastąpić w wyniku sprzedaży i zbycia udziałów. W takim wypadku należy sporządzić klasyczną umowę kupna-sprzedaży, określając w niej niezbędne dane pojazdu, procentowe udziały samochodu obu stron, kwotę sprzedaży oraz informacje identyfikujące podmioty sprzedaży.

Zastanawiasz się jak poprawnie sporządzić umowę kupna-sprzedaży? Na autoumowa.pl znajdziesz przykładową umowę kupna i sprzedaży samochodu w formacie PDF, a także wygenerujesz w kilka sekund własny dokument. Uniknij marnowania czasu na pisanie umowy i sprawdź teraz.

Zrzeczenie się współwłasności samochodu można nastąpić także w drodze darowizny. Wtedy niezbędne będzie sporządzenie aktu darowizny (zobacz: Umowa darowizny samochodu).

Zniesienie współwłasności, gdy jeden ze współwłaścicieli ma długi

Zdarza się jednak, że jedna z osób dzielących współwłasność samochodu popada w kłopoty finansowe. Co można zrobić w takiej sytuacji, aby uniknąć zajęcia pojazdu przez komornika?

Po pierwsze warto przedyskutować z osobą zadłużoną opcję przekazania swojej części współwłasności samochodu. Procedura przeniesienia własności może również zostać zrealizowana również poprzez wykupienie udziałów bądź sporządzenia aktu darowizny.

Może cię zainteresować: Kupno samochodu od komornika – co warto wiedzieć?

Kiedy jednak samochód zostanie wystawiony już na licytację komorniczą, drugi współwłaściciel samochodu ma prawo do wykupienia pozostałej części pojazdu bądź przekazania swoich udziałów na licytację. Po zakończonej egzekucji komornik zwróci należną kwotę właścicielowi, do którego należy procentowa wysokość udziałów, a pozostała część będzie stanowiła pokrycie zadłużenia dłużnika.

Jak znieść współwłasność bez zgody współwłaściciela?

Niestety, nierzadko dochodzi do konfliktów między współwłaścicielami pojazdu. Bywa, że jedna ze stron domaga się przekazania współwłasności samochodu, a drugi współwłaściciel nie wyraża na to zgody. Czy można rozwiązać taką sytuację?

W takim przypadku likwidację współwłasności można ustalić sądownie. Często trwa to jednak latami, a także wiąże się z dodatkowymi kosztami procesowymi oraz niemałymi kwotami za usługi prawnicze.

Jeżeli sąd przychyli się do wniosku o zniesienie współwłasności samochodu na korzyść jednej ze stron, drugi współwłaściciel samochodu zyska prawo do otrzymania rekompensaty. Dopóki właściciel pojazdu, który otrzymał wyłączne prawa do własności pojazdu, nie ureguluje należnej rekompensaty, dotychczasowa wysokość udziałów będzie wciąż ważna.

Jakie jednak są przesłanki do złożenia takiego powództwa? Wniosek o zniesienie współwłasności do sądu może zatem złożyć jeden z właścicieli pojazdu, który domaga się ustalenia wyłącznej własności, natomiast nie może on sprzeciwiać się prawu ani zasadom współżycia, ani też naruszać w sposób rażący interesów osób uprawnionych.

 Treść orzeczenia Sądu Rejonowego w Giżycku, Sygn. akt I Ns 226/18:

,,Kodeks nie wymaga jakiejś szczególnej formy dla zgodnego wniosku co do sposobu zniesienia współwłasności. Tak więc może być on zgłoszony we wspólnym wniosku inicjującym postępowanie lub w piśmie procesowym, sygnowanym przez wszystkich współwłaścicieli lub ustnie w czasie w czasie rozprawy, ewentualnie w formie odrębnych wniosków pisemnych lub ustnych składanych przez poszczególnych współwłaścicieli, akceptowanych następnie przez pozostałych (Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego pod red. T. Erecińskiego, t. II, s.176).

W myśl art. 622 § 2 kpc zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności nie może sprzeciwiać się prawu ani zasadom współżycia, ani też naruszać w sposób rażący interesów osób uprawnionych. Sąd z urzędu bada spełnienie tych przesłanek, zgodny wniosek, który ich nie spełnia – nie wiąże sądu.”

Śmierć współwłaściciela a współwłasność samochodu

Zastanawiająca kwestią może być także ustalenie właściwości praw majątkowych po śmierci właściciela pojazdu.

Sprawa jest stosunkowo prosta, jeśli zmarły pozostawi po sobie testament i wskaże z imienia swojego następcę. Wtedy współwłasność przejdzie na nowego współwłaściciela, który odziedziczy majątek zgodnie z zasadą następstwa prawnego.

Jeśli nieboszczyk nie wskazał swojego spadkobiercy, ustaleniem współwłasności samochodu po śmierci współwłaściciela zajmie się sąd.

Natomiast może się okazać, że nowi współwłasności samochodu mogą mieć ze sobą nie po drodze bądź nowy właściciel auta może nie być zainteresowany współdzieleniem samochodu.

Warto wtedy rozważyć wszystkie za i przeciw kontynuowania takiej współwłasności. W razie konfliktu interesów pozostaje polubowna procedura przekazania udziałów poprzez sprzedaż czy akt darowizny, o czym pisaliśmy wyżej.

Czy zniesienie współwłasności trzeba zgłaszać?

Konieczność poinformowania odpowiednich instytucji o zmianie właściciela  została uregulowana w ustawie Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. 1997 Nr 98 poz. 602). Ten obowiązek dotyczy także sytuacji zniesienia współwłasności pojazdu.

Przede wszystkim zmianę współwłasności auta należy zgłosić do wydziału komunikacji. Informacja powinna zostać przekazana do władz w terminie 30 dni. Za niedopełnienie tego obowiązku można otrzymać karę w wysokości od 200 do 1000 zł.

Dużym udogodnieniem możliwość załatwienia sprawy online poprzez portal mObywatel. Do wypełnienia tej formalności będą potrzebne dane pojazdu, dane zbywcy lub nabywcy pojazdu, a także skan lub zdjęcie dokumentu, który potwierdza zniesienie współwłasności samochodu.

Natomiast samo zgłoszenie nie jest działaniem równoznacznym z przerejestrowaniem samochodu. Aby przerejestrować samochód, należy złożyć odrębny wniosek. W tej sprawie nie obędzie się bez wizyty osobistej w wydziale komunikacji. Możliwe jest natomiast częściowe wysłanie dokumentów przez Internet, o ile urząd właściwy został podpięty do systemu ESP. Do wniosku należy załączyć kartę pojazdu, dowód rejestracyjny, dokument przedstawiający zmianę własności, potwierdzenie uiszczonych opłat urzędowych, dotychczasowe tablice rejestracyjne oraz ubezpieczenie samochodu.

Kolejną ważną instytucją, której należy przekazać informację o zniesieniu współwłasności auta jest zakład ubezpieczeń w ciągu 30 dni od daty zbycia pojazdu.

Zmianę właściciela należy zgłosić także do Urzędu skarbowego. Sprzedaż samochodu wiąże się natomiast z opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 2% wartości samochodu. Przepisy pozostawiają termin 14 dni od zbycia pojazdu na złożenie deklaracji do fiskusa.

W przypadku darowizny to czy trzeba zapłacić podatek będzie zależne od kogo darowizna zostanie otrzymana. Ustawa dzieli osoby uprawnione do darowizny na trzy grupy podatkowe.

• grupa I – członkowie najbliższej rodziny są całkowicie zwolnienie z opłat podatkowych, pod warunkiem, że wartość darowizny nie przekroczy 9637 zł w ciągu 5 lat (w tej grupie znajdują się rodzice, rodzeństwo, małżonek, teściowie, zięć, synowa, pasierbowie, ojczym, macocha);
• grupa II – dalsza rodzina również jest całkowicie zwolniona z opłat podatkowych, natomiast w tym przypadku wartość darowizny nie może przekroczyć 7276 zł w ciągu 5 lat;
• grupa III – pozostałe osoby także mogą dokonać darowizny bez ponoszenia podatku, próg podatkowy w tej grupie wynosi 4902 zł.