Sprzedaż auta Ukraińcowi – na co uważać?

Coraz więcej obywateli Ukrainy pracuje w Polsce, zakłada rodziny i kupuje samochody od lokalnych sprzedawców. Jak wygląda procedura sprzedaży auta Ukraińcowi? Przeczytaj, jakich formalności musi dopilnować zbywca pojazdu i jak powinna wyglądać umowa kupna-sprzedaży.

Obywatel Ukrainy może kupić w Polsce samochód zarówno od osoby fizycznej, jak i w komisie czy salonie sprzedaży. W zależności od tego, na którą opcję się zdecyduje, proces sprzedaży będzie wglądał nieco inaczej. Najważniejszą kwestią jest właściwe skonstruowanie umowy kupna-sprzedaży. Dobrze, jeśli obywatel Ukrainy kupujący pojazd ma kartę pobytu – w takiej sytuacji sprzedaż auta nie jest skomplikowana czy obarczona ryzykiem.

Sprzedaż pojazdu obywatelowi Ukrainy z kartą pobytu

Z najprostszą sytuacją mamy do czynienia, gdy obywatel Ukrainy ma kartę pobytu. Wystarczy przygotować komplet dokumentów, sporządzić umowę kupna-sprzedaży i dopełnić niezbędnych formalności w urzędach. W zasadzie procedura ta nie różni się od tej, którą przeprowadzasz, gdy sprzedajesz pojazd rodakowi.

Czym jest karta pobytu?

Karta pobytu to dokument wydawany obcokrajowcom na czas pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Potwierdza ona tożsamość obywatela innego kraju i pozwala mu wielokrotnie przekraczać granicę bez konieczności uzyskania wizy. Karta pobytu wydawana jest w kilku wariantach:

• pobytu stałego;
• pobytu czasowego;
• obywatela Unii Europejskiej;
• długoterminowego rezydenta Unii Europejskiej.

Ważne! Karty pobytu wydaje się również cudzoziemcom, którym udzielono zgody na pobyt w Polsce ze względów humanitarnych oraz przybyszom, którzy otrzymali status uchodźcy.

Jak powinna wyglądać umowa kupna-sprzedaży?

Twój potencjalny nabywca wylegitymował się kartą pojazdu? Jeśli miejscem sprzedaży jest terytorium RP, wystarczy zwykła umowa kupna-sprzedaży pojazdu. Umowa powinna być przygotowana w języku polskim. O ewentualne przetłumaczenie dokumentu musi już postarać się kupujący. Dokument należy przygotować w dwóch egzemplarzach.

Ciekawe! Z prawnego punktu widzenia nie ma przeszkód, aby sporządzić dwujęzyczną umowę kupna-sprzedaży samochodu. Wzór dokumentu można pobrać z internetu.

Oto informacje, które powinny znaleźć się w umowie:

• data i miejsce zawarcia umowy;
• dane sprzedającego – imię, nazwisko, PESEL, numer i seria dowodu osobistego, a w przypadku firmy dane rejestracyjne oraz NIP;
• dane kupującego – imię i nazwisko, numer dowodu osobistego, PESEL lub numer karty pobytu, numer paszportu;
• informacje na temat sprzedawanego pojazdu – marka, model, rok produkcji, numer VIN, numer rejestracyjny, stan licznika;
• warunki sprzedaży auta – ustalona cena, forma płatności, termin wydania pojazdu;
• oświadczenie kupującego, że zapoznał się ze stanem technicznym oraz wizualnym pojazdu;
• oświadczenie sprzedającego, że auto jest jego własnością i nie jest zajęte przez komornika.

Sprzedaż samochodu – jakie dokumenty przekazać kupującemu?

Po podpisaniu umowy, zbywca musi przekazać kupującemu komplet kluczyków oraz dokumentów. Jest to:

• dowód rejestracyjny;
• karta pojazdu – jeżeli była wydana;
• ważna polisa OC.

Jeśli kupujący będzie korzystał z samochodu w Polsce i będzie rejestrował go w tutejszym wydziale komunikacji, może kontynuować polisę zbywcy. W takiej sytuacji ochrona będzie obowiązywała do końca umowy. Po upływie terminu, na jaki została zawarta, właściciel będzie musiał kupić nową polisę OC. Ubezpieczenie zbywcy nie przedłuża się automatycznie.

Stefania Stuglik, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Formalności po sprzedaży samochodu

Podpisanie umowy kupna-sprzedaży to nie koniec formalności dla sprzedającego. Trzeba pamiętać, że auto jest cały czas zarejestrowane na zbywcę. To oznacza, że w razie wypadku, popełnienia przestępstwa czy zaległości w opłacaniu składki OC, musi się on liczyć z wezwaniem przez różne urzędy w celu złożenia wyjaśnień.

Przykrych konsekwencji można uniknąć dzięki jednej wizycie w wydziale komunikacji. Sprzedawca ma na to 30 dni od momentu zbycia samochodu. W ciągu 14 dni musi natomiast powiadomić o transakcji towarzystwo ubezpieczeń. Warto jednak zająć się tymi formalnościami nieco wcześniej.

Formalności w wydziale komunikacji

Sprzedaż samochodu obywatelowi Ukrainy należy zgłosić w wydziale komunikacji, w którym pojazd został zarejestrowany. Sprzedawca musi pamiętać o zachowaniu terminu 30 dni, ponieważ za jego przekroczenie grozi kara finansowa. W 2024 roku spóźnialscy zapłacą od 200 do 1000 zł.

Ważne! Zbycie pojazdu można zgłosić osobiście w urzędzie, ale też przez stronę internetową www.gov.pl/we/gov/zglos-zbyci-lub-nabycie-pojazdu-na-przyklad-sprzedaz-kupno-darowizne.

O konieczności zgłoszenia zbycia mówią przepisy Ustawy z dnia 20 czerwcca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym, art. 78, ust. 2.

Zgłoszenie sprzedaży samochodu to nic innego jak wypełnienie dokumentu o zbyciu pojazdu. Taki dokument musi zawierać dane zbywcy (Polaka) i nabywcy (Ukraińca), a także dane dotyczące pojazdu (marka, model, typ, numer rejestracyjny i numer VIN).

Wizyta u ubezpieczyciela

Informację o zbyciu pojazdu należy także przekazać ubezpieczycielowi. Termin na zgłoszenie to 14 dni. Niedopełnienie obowiązku grozi karą finansową. Ponadto towarzystwo może automatycznie wznowić ochronę po upływie terminu jej ważności i wezwać byłego właściciela samochodu do zapłaty składki OC.

Posiadacz pojazdu mechanicznego, który przeniósł prawo własności tego pojazdu, jest obowiązany do przekazania posiadaczowi, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu, potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz do powiadomienia na piśmie zakładu ubezpieczeń, w terminie 14 dni od dnia przeniesienia prawa własności pojazdu, o fakcie przeniesienia prawa własności tego pojazdu i o danych posiadacza, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu.

Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK, art. 32 ust.1

Ubezpieczyciela można poinformować o zbyciu pojazdu na kilka sposobów:

• online za pomocą e-formularza na stronie internetowej;
• e-mailem;
• tradycyjną pocztą;
• osobiście w oddziale.

Obowiązki względem urzędu skarbowego

W niektórych sytuacjach sprzedający musi poinformować o transakcji również urząd skarbowy. Powinien to zrobić, jeśli samochód był jego własnością krócej niż 6 miesięcy. W tym celu należy wypełnić druk PIT-36. Podatek można rozliczyć pod koniec roku.

Ważne! Sprzedaż pojazdu przed upływem 6 miesięcy od jego zakupu oznacza konieczność zapłaty podatku dochodowego.

Wysokość podatku dochodowego zależy od wysokości dochodów sprzedawcy – przy zarobkach mniejszych niż 120 tys. rocznie będzie to podatek w wysokości 12% zysku (różnica między sumą, za jaką auto zostało nabyte i sprzedane), jeśli zarobki roczne przekraczają 120 tys., podatek wynosi 32% zysku.

Podatku dochodowego od sprzedaży samochodu nie zapłaci w Polsce żadna ze strony pod warunkiem, że sprzedawca jest osobą fizyczną i nie prowadzi działalności gospodarczej, a samochód sprzedaje po upływie co najmniej 6 miesięcy od chwili zakupu.

Sprzedający, który nie prowadzi działalności gospodarczej, nie płaci podatku VAT od sprzedaży pojazdu – nawet gdy auto ma być ponownie zarejestrowane na Ukrainie. Podatek ten zapłaci jedynie przedsiębiorca (handlarz prowadzący działalność gospodarczą, właściciel komisu).

Sprzedaż samochodu a wyrejestrowanie – czy jest konieczne?

Czy przed sprzedażą samochodu należy go wyrejestrować? Wszystko zależy od planów nabywcy. Jeśli Ukrainiec mieszka w Polsce i tu zamierza korzystać z auta, nie ma konieczności wyrejestrowywania pojazdu. Procedurę warto jednak przeprowadzić, gdy cudzoziemiec zgłasza chęć wywiezienia samochodu za granicę. W takiej sytuacji wyrejestrowanie auta wydaje się być rozsądnym posunięciem. Dlaczego?

Sprzedający unika w ten sposób odpowiedzialności za spowodowane po drodze kolizje, wypadki – nie jest już właścicielem pojazdu, jego dane nie figurują w systemie. Wyrejestrowanie oznacza również rozwiązanie umowy z ubezpieczycielem. Dotychczasowy właściciel samochodu może liczyć na zwrot części niewykorzystanej składki OC. Strony nie muszą też sporządzać aktu notarialnego upoważnienia do korzystania z pojazdu za granicą – w przeciwnym wypadku dokument taki będzie niezbędny, by obywatel Ukrainy mógł przekroczyć granicę.

Ważne! W wydziale komunikacji należy złożyć wniosek o wyrejestrowanie samochodu i wydanie tablic tymczasowych ze względu na jego sprzedaż i wywóz za granicę.

Obowiązki Ukraińca kupującego samochód

Jeśli Ukrainiec zamierza przebywać w Polsce dłużej niż 6 miesięcy i w tym czasie chce korzystać z samochodu tu zakupionego, musi zarejestrować auto w polskim urzędzie. Jeżeli nabywca ma zamiar wywieźć auto za granicę, może to zrobić na dwa sposoby:

• zachowując oryginalne tablice – w dowodzie rejestracyjnym widnieje sprzedający, więc kupujący, aby wjechać na teren Ukrainy, będzie potrzebował specjalnego upoważnienia stworzonego przez notariusza;
• korzystając z tymczasowych tablic – o ile wcześniej w wydziale komunikacji został złożony wniosek o ich wydanie; we wniosku należy wpisać powód wydania takich tablic („sprzedaż i wywóz auta poza granice kraju”); do tymczasowych tablic trzeba wykupić jeszcze krótkoterminowe ubezpieczenie OC.

Kupujący powinien zarejestrować kupiony pojazd w swoim kraju. Musi też zapłacić podatek akcyzowy, cło oraz VAT.

Pamiętaj! Każdy Ukrainiec przekraczający granice swego kraju nowym samochodem, musi zapłacić cło. W okresie od 5 kwietnia do 30 czerwca 2022 roku obywatele Ukrainy nie musieli wnosić opłat celnych oraz płacić podatku VAT przy imporcie aut.

Zakup samochodu a podatek PCC

Podatek PCC jest podatkiem od czynności cywilnoprawnych i jest odprowadzany również w przypadku zakupu samochodu. Nie ma znaczenia, czy kupujący jest obcokrajowcem. Do zapłaty podatku PCC zobowiązany jest nabywca pojazdu. Stawka PCC to 2% wartości sprzedaży.

Sprzedaż samochodu Ukraińcowi a ubezpieczenie OC

Każdy zarejestrowany i dopuszczony do ruchu pojazd musi mieć ważne ubezpieczenie OC. Jest to polisa odpowiedzialności cywilnej, która chroni osoby poszkodowane w zdarzeniach drogowych spowodowanych przez ubezpieczonego. Z OC pokrywane są koszty likwidacji szkód majątkowych oraz osobowych. Sprzedający pojazd ma obowiązek przekazać nabywcy komplet dokumentów, w tym polisę OC.

Ważne! Ubezpieczenie OC przechodzi automatycznie na nabywcę pojazdu. Jest to polisa przypisana do samochodu, nie do kierowcy.

Co ważne, kupujący ma możliwość kontynuowania ubezpieczenia zbywcy lub złożenia wypowiedzenia i zakupienia nowej polisy w innym towarzystwie ubezpieczeniowym. Musi jednak pamiętać, że polisa byłego właściciela nie przedłuży się automatycznie, a do jego obowiązków należy pilnowanie terminu i zadbanie o zachowanie ciągłości ochrony.

Czy Ukrainiec może korzystać z polskiego OC?

Samochodem bez ważnego OC nie można legalnie poruszać się po drogach publicznych. Ukrainiec kupujący auto w Polsce i zamierzający pozostać tu na dłużej, może korzystać z polisy poprzednika. Ma też możliwość zmiany towarzystwa i wykupienia nowego ubezpieczenia. Kwestia wyboru i zakupu OC czy dodatkowej ochrony może być dla cudzoziemca problematyczna. Pomocna będzie porównywarka ubezpieczeń, czyli internetowy kalkulator OC i AC. Dzięki niemu w prosty sposób można zapoznać się z propozycjami wielu towarzystw ubezpieczeniowych.

W przypadku cudzoziemców zakup ubezpieczenia przez porównywarkę nie jest możliwy, ponieważ do przeprowadzenia transakcji potrzebny jest PESEL. Zainteresowany może jednak zadzwonić na infolinię, gdzie doradcy pomogą dobrać odpowiednią polisę OC i ewentualne dodatkowe ubezpieczenie jak assistance czy autocasco.

Infolinia Rankomat.pl jest dostępna pod numerem 22 270 00 00. Doradcy udzielają pomocy od poniedziałku do piątku w godzinach od 9:00 do 21:00, a w soboty od 9:30 do 17:30. Udzielają wsparcia w zakresie ubezpieczeń obowiązkowych oraz dodatkowych.

Natalia Tokarczyk-Jarocka, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Sprzedaż samochodu Ukraińcowi bez numeru PESEL

Mogłoby się wydawać, że sprzedaż auta obywatelowi bez karty pobytu, numeru PESEL jest niemożliwa. Nie jest to prawdą. Na umowie kupna-sprzedaży zamiast numeru PESEL można wpisać numer dokumentu tożsamości, np. paszportu lub zagranicznego odpowiednika dowodu osobistego. Dodatkowo należy podać szczegółowe informacje na temat organu, który taki dokument wydał.

Ważne! Brak numeru PESEL nie wyklucza możliwości podpisania umowy kupna-sprzedaży z obcokrajowcem.

Kupno auta z wadą – konsekwencje

Sporządzenie umowy, potwierdzenie, że kupujący zapoznał się ze stanem technicznym samochodu, a nawet przygotowanie aneksu do umowy opisującego ewentualne wady pojazdu to jedna z ważniejszych formalności.

Może się jednak zdarzyć, że nabywca zgłosi usterkę, o której nie wiedział także sprzedający. W takiej sytuacji kupujący może domagać się zmiany warunków umowy, ma również prawo zupełnie z niej zrezygnować. Zbywca musi się na to zgodzić.

Wpisanie godziny zawarcia umowy

Aby uniknąć przykrych niespodzianek i nieporozumień, warto na umowie wpisać godzinę przeprowadzenia transakcji. Pokazuje to, w którym momencie pojazd zmienił właściciela. Jeśli kupujący popełni wykroczenie zaraz po zakupie, odpowiedzialność nie spadnie na poprzedniego właściciela. Dowodem będzie umowa z wpisaną dokładną datą i godziną zawarcia porozumienia.

Podobnie, jeśli w wyniku jakiegoś zderzenia dojdzie do uszkodzenia samochodu, np. zarysowania karoserii, wgniecenia, urwania lusterka, kupujący nie będzie mógł twierdzić, że kupił uszkodzony samochód. W umowie powinna znajdować się informacja o stanie pojazdu i ewentualnych wadach, uszkodzeniach.

Zakup auta przez Ukraińca – ulgi

Przez pewien czas obywatele Ukrainy korzystali z ulg przy zakupie pojazdu, np. byli zwolnienie z opłat celnych. Obecnie kupujących samochód obowiązują takie same zasady jak Polaków. Nie mogą też liczyć na ulgowe tratowanie – muszą pamiętać o zachowaniu ciągłości OC, czy płaceniu odpowiednich podatków.

Warto zauważyć, że większość Ukraińców kupuje auta nie w celu wywozu do kraju, ale korzystania z pojazdu na miejscu, w Polsce. Strony powinny pamiętać o sporządzeniu umowy kupna-sprzedaży i poinformowaniu o transakcji odpowiednich instytucji – wydziału komunikacji, ubezpieczyciela, ewentualnie urzędu skarbowego. Dopełnienie formalności zapewni obu stronom bezpieczeństwo i uchroni przed karami.