Rękojmia na samochód używany – co warto wiedzieć?

Mówi się, że gdyby ludzie sprawdzali życiowych partnerów tak, jak kupowane samochody, mielibyśmy o wiele mniej rozwodów. W Polsce proceder sprzedawania aut powypadkowych, bitych, składaków z trzech innych skasowanych egzemplarzy urósł do rangi niemalże tradycji. Dzisiaj na oględziny auta każdy jedzie ze szwagrem, mechanikiem i czujnikiem lakieru. Gdyby tylko istniał przepis pozwalający na odstąpienie od zakupu po wykryciu wad…

Otóż istnieje. To rękojmia na samochód używany.

Kupno używanego samochodu wiąże się z pewnym ryzykiem. Decydując się na zakup, warto zwrócić szczególną uwagę na stan techniczny pojazdu, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek w postaci ukrytych wad.

Niestety nie wszystkie wady da się wykryć od razu i czasem łatwo ulec wcześniejszym zapewnieniom sprzedawcy o idealnym stanie auta. Jednak przepisy prawa chronią kupującego od takich przypadków. Czym jest rękojmia na samochód używany i kiedy można się na nią powołać w sporze ze sprzedawcą?

Czym jest rękojmia przy sprzedaży auta używanego? 

Zakup używanego samochodu nie pozbawia praw. Co prawda, w przypadku przedmiotu z drugiej ręki, nie ma możliwości reklamowania na zasadzie gwarancji, co jednak nie pozbawia szansy wyegzekwowania swoich praw w przypadku nieuczciwej praktyki ze strony sprzedawcy.

W celu ochrony interesów kupującego została powołana instytucja rękojmi. Handlarz w świetle przepisów odpowiada prawnie za sprzedawany pojazd i jest zobowiązany poprzez przepisy do poinformowania nabywcy o wszystkich ewentualnych wadach sprzedawanego pojazdu. Warto pamiętać, że zasada rękojmi dotyczy zarówno osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej, jak i przedsiębiorców.

Rękojmia na samochód używany – podstawa prawna

Zasadę rękojmi reguluje Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 556 sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wady fizyczne lub wady prawne. W świetle definicji zawartych w ustawie samochód używany jest uznany za rzecz ruchomą, a zatem obowiązuje rękojmia.

Wada fizyczna została opisana w art. 556[1]§ 1. Przepis wyraźnie wskazuje przesłanki jej wystąpienia. O wadzie fizycznej mówimy, gdy używany samochód:

1. nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
2. nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
3. nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
4. została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Z kolei wada prawna została zdefiniowana w art. 556[1] i oznacza sytuację, w której sprzedana rzecz stanowi własność albo jest obciążona prawem osoby trzeciej, ograniczona w korzystaniu lub rozporządzaniu co mogłoby wynikać z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. Przykładem jest sytuacja, w której trwa postępowanie komornicze i samochód został zajęty (sprawdź: Kupno samochodu od komornika – co warto wiedzieć?).

Ustawodawca stworzył także katalog praw przysługujących kupującemu z tytułu rękojmi. Jeżeli sprzedany samochód ma wady kupujący może dokonać następujących czynności:

• żądać odstąpienia od umowy,
• domagać się obniżenia ceny,
• rościć o usunięcie wad,
• wymagać wymiany rzeczy na pozbawioną wad.

Ile trwa rękojmia na samochód używany? 

Możliwość skorzystania z rękojmi za wady fizyczne jest ograniczona w czasie – obowiązuje 2 lata od dnia podpisania umowy sprzedaży. 

W przypadku wykrycia wady prawnej termin obowiązywania rękojmi liczy się od dnia wykrycia. W ramach rękojmi należy powiadomić o tym fakcie sprzedającego niezwłocznie i sformułować pisemne roszczenie, w którym zostanie zawarte oczekiwanie rozwiązanie sprawy.

Kiedy rękojmia nie zadziała?

W niektórych przypadkach jednak sprzedawca używanego pojazdu jest zwolniony z odpowiedzialności. Wtedy przepisy dotyczące rękojmi nie mają zastosowania i nabywca pojazdu nie może domagać się roszczeń z jej tytułu.

Przede wszystkim jest to sytuacja, kiedy kupujący wiedział i oświadczył, że z pełną świadomością o wadach samochodu, nabył pojazd w takim stanie technicznym, w jakim się znajdował w chwili zakupu. Z tego tytułu nabywca nie może zgłosić żadnych roszczeń do sprzedającego.

Podobnie jest, kiedy kupujący po pewnym czasie od zakupu dojdzie do wniosku, iż sprzedane auto nie spełnia jego wymagań. Nie zachodzi wtedy odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego, który w własnej, rozsądnej ocenie zdecydował się zakup i został poinformowany o wszystkich zgodnych z prawdą cechach.

Zasada rękojmi nie zadziała również w przypadku wystąpienia usterek wynikających z przeciętnej eksploatacji pojazdu. 

Warto wiedzieć! Jeżeli sprzedający mówi o wadach pojazdu, warto wypisać je w dokumencie sprzedażowym. Najczęściej będzie to umowa kupna-sprzedaży. Nawet jeśli sprzedający wystawia fakturę, nic nie stoi na przeszkodzie, by dodatkowo zawrzeć umowę kupna-sprzedaży. W dokumencie wypisz wszystkie wady fizyczne samochodu, o których poinformował Cię sprzedający. Wówczas zachowasz rękojmię sprzedawcy za wady, o których zbywca Cię nie poinformował. Dzięki temu unikniesz sytuacji, w której zrzekasz się rękojmi za wady fizyczne, bo sprzedawca Ci o nich powiedział, a po zakupie wyjdzie coś, o czym sprzedawca nie powiedział. Ty zaś zrzekłeś się już rękojmi.

Jak skorzystać z rękojmi na samochód używany?

Skorzystanie z rękojmi jest możliwe, gdy kupujący wykryje wadę, o której nie miał wiedzy w chwili zawarcia umowy. Najczęściej bowiem stosowane nieuczciwe praktyki sprzedawców to cofanie liczników, ukrywanie szkodowości pojazdu, fałszowanie dokumentów o stanie technicznym czy pozorne maskowanie wad.

Może cię zainteresować: Przebieg samochodu – jak go sprawdzić?

Warto także pamiętać, że nawet jeśli handlarz sam nie był świadom wad, to wciąż obowiązuje go odpowiedzialność prawna. Chodzi tutaj o wadę, która powstała w rzeczy sprzedanej przed jej wydaniem kupującemu bądź też powstała później, lecz z przyczyny tkwiącej w momencie sprzedaży.  

W przypadku sporu kupujący używane auto ma prawo wystąpić na drogę sądową. W  orzecznictwie można zauważyć wyraźną tendencję sądów do ochrony kupującego.

Wyrok z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Ostrołęce z dnia 21 kwietnia 2021, syg. I C 435/18 : ,,[…] w razie ujawnienia się wady fizycznej przedmiotu sprzedaży sprzedawca jest odpowiedzialny wobec kupującego za istnienie tej wady, przy czym odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady sprzedanej rzeczy ma charakter absolutny, co oznacza, że sprzedawca ponosi taką odpowiedzialność niezależnie od tego, czy to on spowodował wadliwość rzeczy, czy ponosi w tym zakresie jakąkolwiek winę, a nawet czy w ogóle wiedział lub mógł wiedzieć o tym, że sprzedawana rzecz jest wadliwa. Brak wiedzy sprzedającego o istnieniu wady rzeczy sprzedanej nie powoduje zatem wyłączenia jego odpowiedzialności z tytułu rękojmi, bo wystarczającą przesłanką odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest ustalenie, że odebrana przez kupującego rzecz ma wady.’’ [2]

Rękojmia na samochód używany a ubezpieczenie

Kupno samochodu wiąże się oczywiście z obowiązkiem ubezpieczeniowym. Poprzedni właściciel samochodu powinien zgłosić fakt sprzedaży w ciągu 14 dni od sporządzenia umowy kupna-sprzedaży. 

Kupujący ma natomiast prawo kontynuować aktualną polisę po aktualizacji danych, natomiast istnieje również możliwość wypowiedzenia aktualnego ubezpieczenia i zawarcia nowej umowy w innym zakładzie ubezpieczeń. 

Sporządź w kilka minut umowę kupna i sprzedaży samochodu. Na autoumowa.pl masz możliwość pobrania gotowych wzorów na 2022 rok lub wygenerowania spersonalizowanej umowy. Wystarczy tylko, że uzupełnisz swoje dane, a system sam naniesie niezbędne elementy na pismo.

Jeśli jesteś zainteresowany nową polisą, przekierujemy cię do najlepszej porównywarki ubezpieczeń komunikacyjnych, gdzie sprawdzisz setki dostępnych ofert.

Bibliografia:

[1] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93.

[2] I C 435/18 – wyrok z uzasadnieniem, Sąd Rejonowy w Ostrołęce z 2021-04-21