Budowa samochodu – jak działa i z czego składa się auto?

Budowa samochodu to absolutna podstawa, którą powinien znać każdy kierowca. Przekłada się to nie tylko na bezpieczeństwo jazdy, ale również umiejętność szybkiego zdiagnozowania ewentualnej awarii i przekazania właściwych informacji mechanikowi.

Wielu kierowców nie ma pojęcia, jak działają poszczególne elementy pojazdu. Wiele z nich, na przykład nadwozie, pełni dla nich głównie funkcję estetyczną. Tymczasem budowa samochodu bezpośrednio wpływa na jego możliwości, preferowany sposób użytkowania, a nawet… ubezpieczenie! Sprawdź, co musisz wiedzieć.

Budowa samochodu – podstawowe informacje

Każdy samochód osobowy zbudowany jest z kilku układów. Są to:

• układ zawieszenia,
• nadwozie samochodu,
• układ napędowy z silnikiem,
• układ wydechowy,
• układ chłodzenia,
• układ kierowniczy,
• układ hamulcowy,
• układ elektryczny,
• oświetlenie.

Podstawową budowę każdego z nich powinien znać każdy kierowca. Po co? Choćby po to, aby wiedzieć, jaka jest konstrukcja samochodu i gdzie mogą występować konkretne usterki, które wpływają na bezpieczeństwo i komfort jazdy. Jeśli wiesz, jak wygląda budowa samochodu, jesteś w stanie też zweryfikować informacje o ewentualnych usterkach, otrzymane od mechanika.

Układ zawieszenia – co warto wiedzieć?

W układzie zawieszenia najbardziej popularnym wśród kierowców elementem jest oczywiście amortyzator – to on też może najczęściej się psuć, do spółki z wahaczami. W rzeczywistości amortyzator jest elementem tłumiącym w tym układzie, a poza tym składa się on jeszcze z kilku zespołów elementów, takich jak:

• elementy prowadzące z wahaczem, drążkami wzdłużnym i poprzecznym,
• elementy resorujące z resorem piórowym i sprężyną śrubową.

Choć bez żadnego z tych elementów układ nie byłby w stanie działać, to elementy tłumiące są tutaj najistotniejsze i łączą wahacze z podwoziem. Za pomocą układu zawieszenia można wpłynąć na komfort jazdy.

Nadwozie auta, czyli to, co widzimy

Nadwozie to nic innego jak szkielet pojazdu widoczny dla kierowcy w postaci karoserii ułożonej na powierzchni struktury nośnej. Może mieć ona charakter:

• ramowy, gdzie bazą jest rama konstrukcji, a elementy są łączone ze sobą,
• samonośny, gdzie każdy z elementów jest montowany oddzielnie.

Kierowca zwraca uwagę przede wszystkim na estetyczną rolę nadwozia, podczas gdy spełnia ono o wiele więcej zadań:

• gwarantuje bezpieczeństwo w razie zdarzenia na drodze,
• poprawia komfort jazdy dzięki odpowiedniemu kształtowi, który przeciwdziała oporowi powietrza,
• decyduje o przynależności pojazdu do konkretnej grupy, np. hatchbacków, SUV-ów czy sedanów.

Warto dodać, że nadwozie łączy się bezpośrednio z układem zawieszenia. To on jest odpowiedzialny za dystansowanie nadwozia od podłoża, tworząc tzw. prześwit.

Układ napędowy, czyli serce pojazdu

Nie bez powodu układ napędowy z silnikiem nazywany jest sercem pojazdu – to on wprawia pojazd w ruch. W rzeczywistości są to dwa osobne układy, które jednak działają łącznie. Cała siła niezbędna do ruchu pojazdu powstaje w:

• silniku spalinowym – czyli benzynowym, diesla lub na gaz,
• silniku elektrycznym – hybrydowym lub w pełni elektrycznym.

Do elementów składowych silnika nalezą:

• skrzynia korbowa z wałem korbowym, cylindrami i kanałami do oleju i płynu chodzącego,
• głowica silnika z wałkami rozrządu,
• pokrywa głowicy, w której pracują wtryskiwacze substancji napędowej oraz układ zapłonowy,
• układ rozrządu, który reguluje pracę wszystkich tłoków i zaworów,
• układ chłodzenia, dzięki któremu temperatura jest utrzymywana na odpowiednim poziomie,
• układ smarowania, który dozuje i rozprowadza olej silnikowy,
• układ zasilania, który pobiera paliwo ze zbiornika paliwa i kieruje do jednostki napędowej.

Moc wytworzona w silniku przenoszona jest do kół za pomocą układu napędowego, którego złożoność zależy m.in. od konkretnego modelu auta. Układ napędowy jest bardziej złożony w samochodach, które mają napęd na cztery koła, niż na jedną oś. W skład tego układu wchodzą:

• skrzynia biegów,
• sprzęgło,
• mechanizm różnicowy,
• półosie,
• przeguby,
• wał napędu,
• skrzynia rozdzielcza.

Dzięki działaniu tego układu moc, która wytwarzana jest przez jednostkę napędową, jest kierowana bezpośrednio na piasty kół.

Układ wydechowy, czyli usuwanie spalin

Podczas pracy silnika spalinowego dochodzi do spalania paliwa. W wyniku spalania oleju napędowego oraz benzyny produkowana jest nie tylko moc, ale również powstają spaliny. Zadaniem układu wydechowego jest usuwanie ich do atmosfery, a przedtem – zmniejszenie ich szkodliwości. Z tego powodu w skład tego układu wchodzą:

• katalizator – jego rolą jest zobojętnianie produktów spalania paliwa, aby było możliwie mało szkodliwe dla otoczenia,
• tłumik – przez niego przepływają spaliny z komory silnika, a jego zadaniem jest nie tylko ich przewodzenie, ale również wyciszenie powstających przy tym hałasów,
• turbosprężarka – odpowiada za doładowywanie silnika spalinowego.

W niektórych pojazdach montowany jest też filtr cząstek stałych, czyli filtr DPF. Zazwyczaj dotyczy to silników wysokoprężnych, czyli diesla. Ma on za zadanie neutralizację jednego z najbardziej niebezpiecznych składników spalin oleju napędowego, czyli sadzy. Wymaga, jak można się domyślać, regularnej wymiany.

Układ chłodzenia, czyli utrzymanie właściwej temperatury

Układ chłodzenia jest odpowiedzialny za utrzymanie optymalnej temperatury w komorze silnika, co zapobiega jego uszkodzeniu, np. zatarciu. W jego skład wchodzą:

• chłodnica,
• termostat,
• nagrzewnica,
• czujniki temperatury z przewodami,
• pompa wspomagająca obieg cieczy chłodzącej,
• wentylator,
• zbiornik wyrównawczy.

Nie wszystkie elementy działają od razu. Schemat pracy układu chłodzenia wygląda następująco:

• ciecz krąży w małym obiegu po kadłubie silnika aż do momentu, gdy termostat wykryje jej zbyt wysoką temperaturę,
• wówczas otwierany jest duży obieg, gdzie ciecz krąży na większej przestrzeni i traci temperaturę z uwagi na działanie podstawowych praw fizyki, m.in. pędu powietrza,
• jeśli to jest niewystarczająca, a temperatura zbliża się do wartości typowej dla wrzenia, uruchamia się wentylator.

Bardzo ważne jest tutaj, aby pamiętać, że tak zbyt wysoka, jak i zbyt niska temperatura nie jest korzystna dla silnika. W pierwszym wypadku może dojść do awarii jednostki napędowej; w drugim nie pracuje on wydajnie, co może zwiększyć np. awaryjność albo pobór paliwa.

Układ kierowniczy – obszar działania kierowcy

Gdy auto jest już wprawione w ruch za pomocą jednostki i układu napędowego, niezbędny jest sprawy układ kierowniczy, który pozwoli nim kierować. Składa się na niego kilka elementów:

• kierownica w kształcie koła,
• kolumna kierownicy w formie wału złożonego z dwóch części,
• mechanizm zwrotniczy o skomplikowanej budowie,
• przekładnia zębatkowa lub inna forma maglownicy.

Aby układ kierowniczy działał, łączy się z układem zawieszenia. Dlatego właśnie ruch kierownicą powoduje wysłanie impulsu do przekładni kierowniczej, a następnie do kół, które również skręcają. Jako że czynność ta wymaga użycia dużej siły, w nowoczesnych samochodach osobowych i ciężarowych montowane są układy wspomagania. Mogą mieć formę elektroniczną albo hydrauliczną.

Układ hamulcowy – bezpieczeństwo na drodze

Układ hamulcowy jest bez wątpienia jednym z najważniejszych układów w samochodzie. O ile układ napędowy pozwala na rozpędzenie się auta, a sterowanie kierownicą – na nadawanie mu kierunku jazdy, o tyle układ hamulcowy zatrzymuje pojazd. Najczęściej stosowany współcześnie w samochodach jest hydrauliczny układ hamulcowy. W jego skład wchodzą:

• tarcze hamulce – są bazą układu hamulcowego,
• zaciski i toczki zacisków hamulca,
• klocki hamulcowe,
• pompa hamulcowa,
• serwo,
• pedał hamulca, który wciska kierowca.

Po naciśnięciu pedału hamulca wysyłany jest sygnał, dzięki któremu płyn hamulcowy wywiera nacisk powierzchnię klocków hamulcowych, które się zaciskają, oraz tarcze – te są wysuwane do przodu. Sprawne hamulce tarczowe to absolutna podstawa w każdym pojeździe. Z tego powodu ważna jest regularna eksploatacja, zwłaszcza sprawowanie kontroli nad powierzchnią ścierną tarcz, a także poziomem płynu. Brak odpowiedniego smarowania w układzie hamulcowym znacznie ogranicza jego prawidłowe działanie i może doprowadzić do poważnej awarii.

W układzie hamulcowym również obecnie montowane są systemy wspomagania. Do najbardziej popularnych należą:

• ABS – układ, dzięki któremu koła nie są blokowane w trakcie hamowania,
• ASR – zmniejsza ryzyko poślizgu kół,
• ESP – chroni przed poślizgiem.

Układ elektryczny, czyli zmora kierowców

Bez elektryki współczesne auta nie mają prawa bytu. Jednocześnie jest ona jednym z najbardziej awaryjnych systemów w wielu pojazdach. W skład układu elektrycznego wchodzą:

• źródła prądu, czyli akumulator, który magazynuje energię, i alternator, który ładuje akumulator,
• odbiorniki, czyli rozrusznik, oświetlenie, układ zapłonowy i związany z bezpieczeństwem oraz komfortem jazdy,
• instalacja elektryczna, która rozprowadza prąd ze źródła do odbiorników.

Instalacja o napięciu 12 V wpływa bezpośrednio na komputer pokładowy. To dzięki niemu kierowca może mieć wpływ na niektóre układy, np. związane z rozrywką. On jest też odpowiedzialny za informowanie o awariach i problemach, poprzez zapalanie diod na desce rozdzielczej.

Oświetlenie w pojazdach

Elementem budowy samochodu są również rozmaite światła, które można podzielić z grubsza na:

• wewnętrzne, np. w kabinie, na desce rozdzielczej czy przy wszelkich pokrętłach zlokalizowanych wewnątrz kabiny pojazdu,
• zewnętrzne, czyli wszystkie światła skierowane na zewnątrz.

Do najczęściej używanych świateł zewnętrznych zaliczane są:

• światła mijania, zwane krótkimi,
• światła do jazdy dziennej,
• światła długie,
• migacze, czyli kierunkowskazy,
• światła cofania, informujące o wrzuceniu wstecznego biegu,
• światła hamowania, zwane również światłami stopu,
• światła awaryjne, włączone np. w razie zatrzymania awaryjnego.

Oświetlenie zasilane jest przez układ elektryczny samochodu. Aby jednak działało poprawnie, kierowca musi dbać o to, by żarówki nie były przepalone. Można za to dostać nawet mandat!

Budowa samochodu a cena ubezpieczenia

Budowa samochodu ma kluczowe znaczenie między innymi dla jego awaryjności, ale i kwoty, za którą wykupowane jest ubezpieczenie. Na kwotę OC wpływają między innymi rodzaj silnika i jego pojemność, typ nadwozia, rodzaj zastosowanych układów – każdy ubezpieczyciel nieco zmienia kryteria, na podstawie których szacuje wartość ubezpieczenia. Teraz możesz poznać tę najkorzystniejszą dla siebie dzięki zestawieniu w kalkulatorze OC i AC. Wystarczy, że wpiszesz dane swoje i pojazdu, a system przygotuje dla Ciebie najkorzystniejszą ofertę ubezpieczeniową. Możesz ją wybrać i podpisać bez wychodzenia z domu!