Współwłasność samochodu – jakie formalności Cię czekają?

Współwłasność samochodu występuje w polskiej rzeczywistości bardzo często. Najczęściej współwłaścicielami są małżonkowie albo dzieci – nawet te, które nie mają jeszcze prawa jazdy. W ten sposób zbierają sobie zniżki na OC dzięki bezszkodowej jeździe rodziców.

W rzeczywistości współwłasność auta może być bardziej skomplikowanym zagadnieniem, gdy dojdzie na przykład do rozwodu czy osoba będąca współwłaścicielem samochodu ma na karku komornika. Sprawdź, jak zgłosić współwłasność auta i jak w określonych przypadkach rozstrzygane jest prawo do danego pojazdu.

Współwłasność samochodu – co to jest i jak do niej dochodzi?

Zgodnie z zapisami Kodeksu cywilnego art. 195 współwłasność dowolnej rzeczy to stwierdzenie, że należy ona niepodzielnie do kilku osób. Oznacza to, że wszystkie osoby na równym poziomie mają prawa do własności pojazdu oraz mogą nim rozporządzać, dopóki do decyzji nie trzeba zgody pozostałych właścicieli (tak jest na przykład w momencie sprzedaży auta). Współwłasność auta jest uregulowana prawnie i musi być zapisana w dowodzie rejestracyjnym pojazdu, co oznacza, że jest sformalizowana. Do nabycia własności pojazdu może dojść dwiema drogami:

• poprzez darowiznę części udziałów,
• poprzez kupno pojazdu z umową kupna-sprzedaży, podpisaną przez dwóch lub więcej nowych właścicieli pojazdu.

Współwłasność samochodu w efekcie darowizny

Darowizna samochodu jest najczęściej wybierana w rodzinie. Zazwyczaj na współwłaściciela auta dopisuje się dziecko, co pozwala na gromadzenie przez nie zniżek na OC. Jest to też korzystniejsze rozwiązanie, jeśli kwota darowizny, a więc odpowiednik udziałów we własności pojazdu, zapisuje się w konkretnych przedziałach. Są to:

• 36 120 zł dla I grupy podatkowej (małżonków, zstępnych, wstępnych, rodzeństwa, ojczyma i macochy, pasierba, zięcia, synowej i teściów),
• 27 090 zł dla II grupy podatkowej (rodzeństwa rodziców, zstępnych rodzeństwa, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwa małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych),
• 5 733 zł dla III grupy podatkowej, czyli pozostałych niewymienionych dotąd osób.

W takim przypadku, jeżeli kwota łącznej darowizny z ostatnich 5 lat nie przekroczyła powyższych sum, nie trzeba składać oświadczenia na druku SD-Z2 i płacić podatku. Jeżeli z kolei przekroczyła, jednak akt darowizny został sporządzony u notariusza, to on przejmuje na siebie obowiązki związane ze zgłoszeniem.

Pobierz wzór aktu darowizny części samochodu

Wzór aktu darowizny samochodu można znaleźć w internecie albo sporządzić samemu, pamiętając, aby zawierał:

• dane właściciela i obdarowywanego (nowego współwłaściciela, w tym numery dowodów osobistych),
• dane pojazdu (marka samochodu, rok produkcji, nr silnika, nr nadwozia, nr rejestracyjny),
• wartość samochodu,
• datę przekazania pojazdu obdarowanemu,
• oświadczenie darczyńcy o stopniu pokrewieństwa z obdarowanym,
• oświadczenie darczyńcy o posiadaniu prawa własności auta,
• oświadczenie o przekazaniu pojazdu przez darczyńcę oraz przyjęciu przez obdarowanego,
• podpisy obu współwłaścicieli.

Akt darowizny pojazdu trzeba wydrukować w dwóch egzemplarzach, po jednym dla każdego współwłaściciela.

Współwłasność samochodu jako efekt wspólnego zakupu

Innym sposobem na zostanie współwłaścicielem samochodu jest zakup go na spółkę z drugą osobą. W takim przypadku w umowie kupna-sprzedaży auta zawiera się dane dwóch nabywców, czyli dwóch współwłaścicieli pojazdu. Dodatkowo w takim przypadku trzeba opłacić:

• 2% podatku PCC, czyli podatku od czynności cywilnoprawnych, z pewnymi wyjątkami zawartymi w przepisach,
• podatek VAT, jeśli pojazd był kupiony w salonie – wtedy nie trzeba płacić podatku PCC.

W pierwszym przypadku musisz złożyć odpowiednie dokumenty w urzędzie skarbowym. Kwota podatku wyliczana jest od ceny pojazdu. Pamiętaj jednak, aby jej nie zaniżać, bo urząd skarbowy może podważyć taką umowę i naliczyć podatek zgodnie z własnymi tabelami wartości pojazdów.

Współwłasność pojazdu a rejestracja w wydziale komunikacji

Aby współwłasność samochodu była potwierdzona prawnie, musi zostać wpisana do dowodu rejestracyjnego auta. Czynność ta może być wykonana przez jednego z właścicieli pojazdu, o ile ma on pełnomocnictwo drugiego (należy wypełnić odpowiedni druk i uiścić opłatę urzędową w wysokości 17 zł). Do rejestracji współwłaściciela samochodu należy przedstawić:

• wniosek o rejestrację,
• dowód rejestracyjny pojazdu,
• umowę kupna-sprzedaży lub darowizny,
• dokumenty tożsamości do wglądu urzędnika w wydziale komunikacji.

Co ważne, w przypadku małżeństwa nie potrzeba umowy, jeżeli pojazd stanowi wspólność majątkową. Wtedy wystarczające jest po prostu oświadczenie małżonków.

Współwłaściciel pojazdu a ubezpieczenie OC

W przypadku, gdy do samochodu przypisany jest współwłaściciel, można:

• zgłosić ten fakt do ubezpieczyciela, jeśli samochód jest już objęty polisą,
• kupić polisę ze wskazaniem danych współwłaściciela.

Pierwszy przypadek dotyczy samochodów, które posiadają dane osoby, a współwłaściciel auta jest dopisywany – to często dotyczy dzieci dopisywanych do dowodu w celu zbierania zniżek. Drugi przypadek zazwyczaj ma miejsce, gdy dwie osoby dokonują zakupu auta albo wtedy, kiedy współwłaściciel dopisany jest w momencie zmiany starej polisy (jej wypowiedzenia) na nową. Aby współwłasność auta została uznana przez ubezpieczyciela, musi być on wpisany do dowodu rejestracyjnego.

Ubezpieczyciela nie interesuje, czy do współwłasności auta doszło na drodze darowizny wartości części samochodu, czy też jego zakupu. Jednak już sama osoba współwłaściciela pojazdu ma duże znaczenie. Jeśli jest to na przykład młody kierowca do 25. roku życia, towarzystwo ubezpieczeniowe może rekalkulować składki pomimo zniżek dotychczasowego właściciela. Dzieje się tak na skutek zwiększenia ryzyka, gdy kierowcą jest osoba młoda. Część towarzystw każe jednak zaznaczyć, czy współwłaściciel będzie prowadził auto i ma prawo jazdy – jeśli nie ma możliwości kierowania pojazdem, to często składka pozostaje bez zmian.

W przypadku nowej polisy dopisanie współwłaściciela nie ma większego znaczenia, bo składki kalkulowane są według danych obu właścicieli. W takim przypadku istnieje możliwość wypowiedzenia dotychczasowego OC poprzedniego właściciela samochodu i kupna nowej polisy.

Współwłasność pojazdu – co w przypadku szkody?

Jeśli istnieje współwłasność samochodu i jeden z właścicieli pojazdu będzie sprawcą stłuczki, drugi również straci prawo do zniżek. Wszystko dlatego, że według Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych OC przypisywane jest do pojazdu, a nie do osoby. W związku z tym nie jest ważne, który ze współwłaścicieli samochodu będzie winny zdarzenia. Jeśli zostanie wypłacone odszkodowanie z OC, może ono wpłynąć na zniżki obu osób. To minus współdzielenia samochodu, zwłaszcza z młodym czy niedoświadczonym i niepewnym kierowcą, który albo od niedawna ma prawo jazdy, albo długo go nie używał.

Współwłasność małżeńska a składki OC

Jeżeli współwłaścicielem samochodu dopisanym do dowodu rejestracyjnego i ubezpieczenia OC jest współmałżonek, składka może okazać się… niższa! Dotyczy to zwłaszcza osób, które mają prawo jazdy długo i nie mają na swoim koncie żadnych szkód. W takim przypadku zakup ubezpieczenia komunikacyjnego wspólnie będzie korzystniejsze, bo wielu ubezpieczycieli uważa osoby w związkach małżeńskich za bardziej odpowiedzialne, a ryzyko szkód w ich przypadku – za niższe.

Jeśli pojazd ma kilku współwłaścicieli i nie ma wykupionego OC, nawet przez przypadek, wszyscy równo odpowiadają za to uchybienie. Oznacza to, że wszyscy mogą otrzymać karę grzywny od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego za każdy dzień braku polisy OC.

Katarzyna Gaweł, specjalistka ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Co zrobić w razie śmierci współwłaściciela samochodu?

W razie śmierci jednego ze współwłaścicieli samochodu, jego udziały stają się częścią spadku i podlegają postępowaniu spadkowemu. Spadkobierca wskazywany jest przez testament lub sąd, gdy zmarły nie spisał takiego dokumentu. Żyjący współwłaściciel nie otrzymuje automatycznie żadnych dodatkowych praw do pojazdu. Np. jeżeli chce go sprzedać, to może zbyć tylko swoją część udziałów, nie może dysponować w żaden sposób udziałami zmarłego.

Jak sprzedać samochód, gdy jest kilku współwłaścicieli?

Aby doszło do sprzedaży przy współwłasności pojazdu, wyrazić na nią zgodę muszą wszyscy współwłaściciele pojazdu. Co więcej, jeden ze współwłaścicieli może sprzedaż część swoich udziałów w aucie. W teorii oznacza to, że po ich sprzedaży z samochodu może korzystać również zupełnie obca osoba! W praktyce jednak coś takiego zdarza się bardzo rzadko.

Jeśli wszyscy współwłaściciele samochodu są chętni go sprzedaż, wystawiają ogłoszenie i podpisują się na umowie kupna-sprzedaży. Każdy współwłaściciel pojazdu musi pozostawić na umowie swoje dane i podpis. Następnie kwota jest dzielona odpowiednio do udziałów w pojeździe. Każda z osób składa również w urzędzie skarbowym odpowiedni druk związany z opłaceniem podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wyjątek od tej sytuacji stanowi przypadek, gdy współwłasność pojazdu dotyczy małżonków. W takim przypadku tylko jeden ze współwłaścicieli może być podpisany na umowie, a kwota za sprzedaż samego pojazdu trafia do wspólnego budżetu małżonków.

Co ze współwłasnością samochodu w przypadku rozwodu?

Małżonkowie mogą wystąpić z wnioskiem o podział majątku wspólnego na sprawie rozwodowej. Wtedy sąd ustala, kto i na jakich zasadach otrzyma samochód na własność. Sąd może np. przydzielić samochód jednemu z małżonków z nakazem spłaty tego drugiego albo jednemu przydzielić pojazd a drugiemu inny element majątku o podobnej wartości.

Sytuacja ma się inaczej, jeżeli nie było podziału majątku, ponieważ sam fakt rozwodu nie wpływa na prawo współwłaścicieli do samochodu. Oznacza to, że byli współmałżonkowie mają takie samo prawo do pojazdu, jakie mieli, jeszcze będąc małżeństwem i po równo ciążą na nich wszystkie przywileje i obowiązki wynikające z posiadania danego samochodu. Jeżeli jeden ze współmałżonków chce się pobyć swoich udziałów w pojeździe, a drugi jest zainteresowany nabyciem ich, to mogą za zrobić za pomocą aktu darowizny albo standardowej umowy kupna-sprzedaży auta. Wówczas współwłasność pojazdu wygasa zgodnie z umową. Należy też wypisać drugą osobę z dowodu rejestracyjnego, przedstawiając odpowiednią podstawę – czyli właśnie umowę.

Współwłasność samochodu a zajęcie komornika

Jeżeli jeden ze współwłaścicieli pojazdu ma długi i komornika, który je egzekwuje, to pojazd również podlega tej egzekucji. Mowa jednak nie o całym pojeździe, a jedynie o części samochodu, która jest własnością współwłaściciela auta. Komornik może ten udział dowolnie zlicytować. Chętnych na taki zakup zazwyczaj nie ma, bo oznacza to konieczność współdzielenia samochodu z obcymi osobami. Współwłaściciel auta, gdy dowie się do długach drugiego właściciela, może podjąć następujące działania:

• wniesienie o sprzedaż całości samochodu ze zwrotem kwoty w wysokości udziału osoby niezadłużonej na jej konto,
• wzięcie udziału w licytacji komorniczej i wykupienie udziałów dłużnika.

Innymi rozwiązaniami jest spłacenie komornika przez dłużnika, co w praktyce zdarza się rzadko, a także liczenie na to, że postępowanie zostanie umorzone, bo nikt nie stanie do licytacji udziałów w pojeździe. Jeszcze innym rozwiązaniem jest zniesienie współwłasności samochodu.

Zniesienie współwłasności samochodu – jak go dokonać?

Zniesienie współwłasności pojazdu może nastąpić dwiema drogami:

• polubownie – za pomocą umowy kupna-sprzedaży lub umowy darowizny,
• sądownie – gdy droga polubowna, czyli dogadanie się, jest niemożliwe.

Oznacza to, że drugi współwłaściciel może sprzedać część swoich udziałów w pojeździe albo przekazać je drugiej osobie na drodze darowizny. Wówczas zostaje ona jedynym właścicielem auta i musi opłacić podatek PCC lub podatek do darowizny, jeśli wskazują na to omawiane wyżej przepisy. Uwaga jednak – nie dotyczy to przypadków obciążenia komorniczego.

Zniesienie współwłasności pojazdu a zmiana dowodu rejestracyjnego i OC

Zarówno do ubezpieczyciela, jak i do wydziału komunikacji musisz zgłosić zarówno dopisanie współwłaściciela samochodu, jak i zniesienie współwłasności auta. Czy konieczna jest wymiana dowodu rejestracyjnego? Nie zawsze! Jeżeli jednym właścicielem samochodu został ten wpisany na pierwszym miejscu w dowodzie, to nie ma potrzeby jego wymiany. Urzędnik wykreśla wówczas tylko osobę na dalszym miejscu, która zrzekła się współwłasności samochodu.

Źródła:

• https://www.gov.pl/web/gov/zglos-otrzymanie-majatku-ze-spadku-lub-darowizny-formularz-podatkowy-sd-z2
• https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-cywilny-16785996/art-195
• https://www.gov.pl/web/gov/zaplac-podatek-od-czynnosci-cywilnoprawnych
• https://samorzad.gov.pl/web/powiat-ostrowiecki/referatrejestracjipojazdow

Redakcja autoumowa.pl

Administrator